Wanneer wankelt Wilders’ waarheid?

Het ongeduld van zijn achterban wordt hem fataal

1

Hij waant zich machtig en zaait paniek op het  politieke toneel. Ik denk dat de instorting van zijn electorale imperium nadert.  Niet door de schandalen of uitputting, maar omdat de kiezer genoeg heeft van de scheldpartijen en extreme uitspraken die Wilders debiteert. Daarnaast zal de PVV steeds meer trekken gaan vertonen van de organisatiecultuur bij het ministerie van Justitie waar wantoestanden al veel onheil hebben gegeven.

Zodra hij dat merkt zal hij zelf een stap terug  doen, zodat het een vrije keuze lijkt. Hoe dichtbij is dat moment?

Deel op social mediaShare on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
Linkedin

Feiten

Barsten in de reputatie

Hij kwam op de proppen met een programma van een A4. Ook de meeste van zijn uitspraken missen onderbouwing omdat ze de lengte hebben van een tweet. Ook heeft hij jaren lang, ogenschijnlijk zonder problemen, journalisten van allerlei media kunnen ontwijken.

Houdt hij zijn onaantastaarheid vol wanneer hij andere partijen betitelt als 'destructieve oppositie' (op 0:25 seconden in dit fragment), nadat hij de rol altijd voor zichzelf opeiste? Recent zegde hij een interview bij Nieuwsuur af omdat hij het 'niet leuk' vindt, terwijl hij jarenlang heeft geroepen dat hij het als een taak ziet om het land te redden. Hij verspreekt zich bij Rick Nieman van WNL en bij de Duitse omroep ARD. Volgens een onderzoek van de SP brak hij in het eerste jaar van Rutte I een groot aantal beloftes, ook als dat niet van hem werd gevraagd in het gedoogakkoord.

Al met al komen er steeds meer barsten in de  reputatie van de PVV-leider.

Beleving

Opkomen voor burgers

De beleving die hij hiermee creëert bij andere politici is paniek omdat ze zijn bombardement aan woorden wel inhoudelijk kunnen pareren is, maar niet met de flitsende oneliners waar zijn kiezers zo dol op zijn.

Zij ervaren dat vooral Wilders open staat voor hun oprechte frustraties. Volgens een interview van Joris  Luyendijk in De Correspondent hebben ze ook veel waardering voor het offer dat hij brengt:zijn  persoonlijke vrijheid. Daarnaast heeft hij de  moed om op te komen voor de belangen van  burgers, zodat migranten 'niet kunnen voordringen'.

Behoeftes

Gebaande weg voor Wilders

De belangrijkste behoeftes van burgers zijn: gehoord worden bij het melden van hun problemen en daadkracht bij het oplossen ervan. In de cultuur van de politiek zit een aantal mecahnismen die dit verhinderen en die daarmee de weg banen voor politici die inspelen op frustraties.
 

Strategie

Vorm en inhoud

Zoals Pieter Storms met het programma Breekijzer spraakmakend probeerde te zijn door het zaaien van paniek, doet Wilders dat ook. Auteur Paul Stamsnijder schrijft op CommunicatieOnline dat hij 'zeven ijzeren communicatiewetten' hanteert:

  • volk boven elite
  • twitter boven talkshow
  • conflict boven consensus
  • kernpunten boven partijprogramma’s
  • persoon boven partij
  • domineren boven debatteren
  • waarheid boven werkelijkheid (geen werkelijke feiten, maar schokkende nepverhalen)

Tot zover de vorm van zijn strategie. De inhoud ervan wordt beschreven op de website Doorbraak.eu, aan de hand van een analyse van hoogleraar Henk de Bruijn. Wilders schetst een probleem waar mensen zich druk om maken en verklaart dit vanuit de islam. Wie dit tegenspreekt wordt verweten blind te zijn voor het gevaar. Het poneren van onhaalbare oplossingen is geen zwakte, het is een goede manier om in te spelen op de frustraties van kiezers en te kunnen roepen dat andere partijen onwillig zijn om nnoodzakeljke maatregelen te nemen.

Het bestrijden van dergelijke 'frames' is volgens De Bruijn niet mogelijk door deze ter discussie te stellen. Wie het publiek wil overtuigen moet er een ander frame naast zetten dat sterk is op de punten waar Wilders zwak staat. Bijvoorbeeld de economie, bestuurlijke ervaring, nuance en gelijkwaardigheid.

Pluspunten

Ongenoegens blijven groeien

Dit zijn de sterke kanten van de strategie van Wilders:

  • zolang de problemen en de frustraties waar hij op inspeelt bestaan, kan hij heel gemakkelijk vanaf de zijlijn van alles blijven roepen
  • hij kan ervan uitgaan dat de ongenoegens alleen maar groeien zolang de problemen niet fundamenteel worden aangepakt
  • hij hoeft nooit aandacht te geven aan onderbouwing of het ontwikkelen van nieuwe vergezichten, het volstaat om uit het nieuws elementen te halen die bestaande opvattingen bevestigen en die geschikt zijn voor publiciteit.

Minpunten

Een verstikkende partijcultuur

Dit zijn de minpunten:

  • hij heeft een heel eenzame positie, niet alleen vanwege de strenge beveiliging, ook omdat hij nooit spontaan kan zijn, al zijn uitspraken moeten passen in de frames. Bovendien heeft hij bijna volledige zeggenschap in de partij, ook dat maakt eenzaam
  • als gevolg daarvan is ook reflectie ondenkbaar: er zijn weinig mogelijkheden om de risico's van een nieuw idee te bespreken omdat hij alleen de touwtjes van de partij in handen kan houden door zijn twijfels te verbergen.
  • gevolg is ook dat interne machtsverschillen bepalend worden voor wie wat kan zeggen waardoor sommige informatie hem niet ter ore komt terwijl die informeel overal in de partij rondgaat. Door het verschil tussen wat openlijk/formeel gezegd wordt en wat informeeL/werklijk wordt gedacht, raakt de organisatiecultuur gespleten. Er zullen er twee waarheden rondgaan waardoor er steeds meer kans is op misverstanden en minachting, angsten, conflicten en blunders. Een vergelijkbare organisatiecultuur is ook ontstaan op het ministerie van Justitie dat nu al jarenlang negatief in het nieuws is door wantoestanden. In zo'n verstikkende cultuur wordt onderdanigheid ad hoc afgewisseld met pogingen tot sabottage als uitdrukking van behoefte aan autonomie
  • uiteindelijk zal de kiezer genoeg krijgen van de litanie van schelden en beschuldigen en zogenaamd daadkrachtige maatregelen die nooit worden genomen en die dus ook nooit hun effectiviteit kunnen bewijzen. Dan zullen de frustraties van zijn achterban zich tegen hem keren.

Advies

Wat krijgen burgers terug?

Heb ik een advies voor Wilders? Omdat ik altijd uitga van de lange termijn zou ik adviseren te stoppen met populisme en reële standpunten te gaan innemen. Over dezelfde vraagstukken, want die blijven de PVV-kiezers raken.

Ik denk dat er dan ook meer aandacht kan zijn voor onderbouwing en voor diversiteit in standpunten. We horen de PVV al een tijdje niet meer over Griekenland als bron van alle kwaad. Er moet een voorraad nieuwe standpunten zijn om verkondigen zodra oude thema's door kiezers als achterhaald worden beschouwd of je de discussie niet langer kunt domineren door extreme uitspraken. En er moeten ook nieuwe onderwerpen komen waarover een standpunt wordt ingenomen, zoals onderwijs, privacy, mobiliteit.

Advies aan andere partijen is om eerst te zorgen voor adequaat beleid op de terreinen waar de PVV op taboereert. In communicatief opzicht is mijn advies:

  • aangezien Wilders de pers en tv-optredens mijdt, is het vooral aan andere Kamerleden om vragen te stellen tijdens debatten wat hij nu eigenlijk bedoelt en door te vragen tot de onderbouwing en de uitwerking van het door hem voorgestane beleid helder zijn
  • goed te luisteren naar de feiten, de gevoelens en de behoefes van kiezers en daar reële oplossingen bij te bedenken die ook goed worden uitgelegd
  • benoem bij het weergeven van je standpunt welke emoties met het probleem samenhangen en in welke behoeftes jou oplossing voorziet
  • bij alles wat je van burgers vraagt (van belastingverhoging tot naleving van regels): leg uit waar het voor nodig is en wat ze ervoor terugkrijgen qua leefbaarheid, veiligheid, onderwijs et cetera

Mijn verwachting is overigens dat gevestigde politici deze kans laten liggen omdat ze niet gewend zijn met zoveel aandacht hun koers uit te zetten. Het zal Wilders zijn die zichzelf de das om doet. Aangezien hij zijn achterban voorhoudt dat oplossingen mogelijk en nodig zijn de korte termijn, heeft hij hun ongeduld aangewakkerd. Dat moet een keer tot uitbarsting komen in een afsplitsing, een interne crisis of groeiend onbehagen bij de achterban. Zodra Wilders zijn onaantastbaarheid kwijt is, kan hij zijn dominantie niet meer volhouden en is hij ook de blinde steun van zijn kiezers kwijt.

Weblinks